Özbekistan’ın uluslararası yatırım stratejisi ve iş genişlemesinin önemi

Özbekistan ulusal bir strateji olarak uluslararası pazarlara açılımını hızlandırıyor ve bu hamle özellikle ticari havacılık sektöründe kendini gösteriyor. Özbekistan Hükümeti bu yıl 22 adet Boeing 787 Dreamliner satın almaya karar verdi. Bu anlaşma sadece bir uçak anlaşması olmanın ötesinde, Özbekistan’ın uluslararası varlığını artırma ve ekonomik büyümeyi teşvik etme yolunda önemli bir kilometre taşıdır.

Ekonomik büyümeye dayalı anlaşmanın motivasyonu ve hedefleri

Özbekistan’ın Boeing 787 Dreamliner ‘ı tanıtma kararı, GSYİH büyüme oranı %5,7 olan ülkenin istikrarlı ekonomik büyümesine dayanıyor. Taşkent ‘in Asya ve Avrupa’yı birbirine bağlayan bir merkez olarak geliştirilmesi için de planlar yapılıyor. Peki özel motivasyonlar ve hedefler nelerdir?

• Hava yolcu trafiğinde öngörülen artış: 2028 yılına kadar yolcu trafiğinin yılda 10 milyon yolcuyu aşması beklenmektedir.
• Lojistik merkezi olarak geliştirme: yıllık 2,5 milyon ton kargo elleçleme kapasitesine sahip bir havalimanı inşa edilmesi planlanmaktadır.
• Turizm tanıtımından elde edilecek ekonomik faydalar: turizm gelirinin yılda 4 milyar ABD dolarına çıkarılması.

Diğer bir avantaj ise, belirli sektörler için tercihli vergi muamelesi ve basitleştirilmiş prosedürler sunan tercihli yabancı yatırım politikasıdır. Hükümet ayrıca ahşap işleme ve tekstil gibi yerel sanayileri geliştirmeye odaklanıyor.

• 20’lik gelir vergisi muafiyetinin uygulanması.
• Yabancı şirketler için giriş engellerini azaltmaya yönelik mevzuat.

Bu önlemler dizisi Özbekistan’ın yatırımcılar için yeni ve cazip bir pazar olarak ortaya çıkmasına katkıda bulunmuştur.

Anlaşmanın yapısı, hüküm ve koşulları ve başarı stratejileri.

Özbekistan ile Boeing arasındaki anlaşma uçak alımından daha fazlasını içeriyor. Özellikle iki ülke arasındaki ekonomik ortaklığın güçlendirilmesi ve bölge ekonomisinin canlandırılması hedefleniyor. 22 uçağın alımının beş yıllık bir süre içinde aşamalı olarak gerçekleştirilmesi planlanıyor. Bu süre zarfında Özbek havacılık işletmeleri pilotları eğitecek, bakım tesislerini genişletecek ve hava hizmetlerinin kalitesini artıracaktır.

• Eğitim programı kapsamında yılda 300 yeni pilot yetiştirilecektir.
• İnşa edilecek yeni bakım tesislerinin sayısı 2026 yılına kadar 10 ‘a yükselecek.

Ayrıca teknik işbirliği ve know-how paylaşımını teşvik etmek ve bir bütün olarak havacılık sektörünün kalitesini arttırmak amacıyla Boeing ile ortaklığı güçlendirmeye yönelik bir girişim de gündemde. Bu somut stratejiler Özbekistan ‘da sürdürülebilir ekonomik kalkınmanın sağlanmasına yönelik önemli bir adım olacaktır. Uzun vadede bu, ülkenin genel büyümesini destekleyecek faktörler olan bölgesel altyapı gelişimine ve istihdam yaratılmasına yol açmalıdır.

Özbekistan’da yatırımın çekiciliğinin ortaya çıkarılması

Özbekistan’da yatırım yapmak, ülkenin zengin kaynaklarından ve iş ortamındaki coğrafi avantajlarından yararlanmak için büyük bir fırsattır. Ancak başarılı olmak için derin ve stratejik bir yaklaşım gereklidir. Özbekistan’daki yatırım ortamı hakkında daha fazla bilgi edinin.

• Ekonomik büyüme: Yıllık ortalama büyüme oranı %5’in üzerinde olan Özbekistan, özellikle sanayi ve altyapı sektörlerinde hızlı bir büyüme yaşamaktadır.
• Enerji kaynakları: Ülke genelinde bol miktarda bulunan doğal gaz ve pamuk, enerji ve tarımla ilgili birçok iş fırsatı sunmaktadır.
• Coğrafi avantajlar: Ülke Orta Asya’nın kalbinde yer almaktadır ve Avrupa ile Asya arasında kilit bir bağlantı olarak lojistik merkezi için artan bir talep görmektedir.

Özbekistan’a yatırım yapmakla ilgili, uygun önlemlerle önlenebilecek çeşitli riskler vardır.Risk 1: Yasal riskler: İş hukukunun bir özelliği olarak, işten çıkarma ile ilgili düzenlemeler çok katıdır. Bir çalışanın işten çıkarılabilmesi için en az 60 gün önceden bildirimde bulunulması gerekir. Bir çalışanı haklı bir neden olmaksızın işten çıkarırsanız, altı aylık maaşını ödemek zorundasınız. Önlemler:

• İş sözleşmesinde açık performans değerlendirme kriterleri
• Üç ayda bir düzenli değerlendirme sisteminin uygulamaya konulması.
• Çalışma kılavuzlarının birden fazla dilde (Özbekçe, Rusça, İngilizce) hazır hale getirilmesi
• İşten çıkarma sırasında belgesel kanıtları (değerlendirme sonuçları ve çalışma raporları) en az bir yıl boyunca saklayın.
• İşgücü sorunlarıyla ilgilenmesi için yerel bir avukatla hukuki danışmanlık sözleşmesi(yaklaşık 500 $/ay ).

Vergilendirme açısından, kurumlar vergisi oranı %12 ile düşüktür. Ancak, katma değer vergisi (KDV) %15 ile yüksektir, bu nedenle uygun vergi planlaması gereklidir. Profesyonel danışmanlık : Aylık danışmanlık için büyük bir yerel muhasebe firması ile yıllık sözleşme imzalanması şiddetle tavsiye edilir. Maliyet yıllık 50.000 ABD Doları civarındadır, ancak vergi risklerini önemli ölçüde azaltabilir. [ Risk 2] Kültürel risk: Güçlü İslami etki nedeniyle Ramazan ayında (yılda bir ay) çalışma saatleri azaltılır. Bu dönemde üretkenlik normalin yaklaşık %70 ‘ine düşer. Karşı önlemler:

• Yıllık üretim planında Ramazan döneminin önceden dikkate alınması
• Cuma namazları sırasında fabrika faaliyetlerini askıya alın (1-2pm )
• Şirket içinde ibadet alanları oluşturuldu (çalışan memnuniyetini artırmak için).
• Ramazan öncesinde 1,5 aylık hammadde tedariki
• Yılda iki kez yerel kültürel eğitim düzenlenmektedir (eğitim başına 500 ABD Doları maliyetle).

Dil açısından, resmi dil Özbekçedir, ancak Rusça da yaygın olarak konuşulmaktadır. Yerel personelle sorunsuz bir iletişim sağlamak için özel tercüman personel bulundurmak çok önemlidir. Tahmini maliyet: İyi bir tercümana ayda yaklaşık 2.000-3.000 ABD Doları ödenebilir. Sm para biriminde dalgalanma riski vardır . Son üç yılda, dolar karşısındaki döviz kuru yılda ortalama %8 değer kaybetmiştir. Riskten korunma stratejisi:

• Satışların en az %50 ‘sini ABD doları cinsinden yapın.
• Çeşitli bankalardaki döviz mevduatlarını çeşitlendirin
• Döviz vadeli işlemlerini kullanın (3-6 ay ileride )