O‘zbekistonda sarmoya kiritish imkoniyatlari: Prezident kafolati yangi davrni ochmoqda

Markaziy Osiyoda yetakchi davlat bo‘lgan O‘zbekiston ayni paytda jahon sarmoyadorlarining e’tiborini tortmoqda. Xususan, Prezident Shavkat Mirziyoyevning AQSh kompaniyalariga “muvaffaqiyatiga shaxsan kafolat beraman” degan bayonoti xalqaro moliya bozorlariga katta taʼsir koʻrsatib, uning islohotlarga sodiqligini koʻrsatdi. Bu gap shunchaki og'zaki so'z emas; Bu O'zbekistonning o'z iqtisodiyotini ochishga intilishi va to'g'ridan-to'g'ri xorijiy investitsiyalarni (TDI) jalb etishga bo'lgan g'ayrioddiy intilish belgisi sifatida qaralishi kerak. Tajribali xalqaro moliya jurnalisti sifatida men xorijga sarmoya kiritmoqchi bo‘lgan biznes egalari uchun bu imkoniyat qanchalik jozibador ekanligini chuqur tahlil qilib beraman.

Prezidentning “shaxsiy kafolati”ning mazmuni va mazmuni.

Prezident Shavkat Mirziyoyevning AQSh kompaniyalariga “Oʻzbekistonda ularning muvaffaqiyatiga shaxsan kafolat beraman” degan bayonoti gʻayrioddiy va katta ahamiyatga ega. Bu bayonot shunchaki siyosiy xabar emas. Muayyan davlatda bir guruh kompaniyalar muvaffaqiyatini davlat rahbari shaxsan kafolatlashi investitsiya muhitining barqarorligi va ishonchliligiga mutlaq ishonch bildirishi, shu bilan birga, barcha ma’muriy to‘siqlarni bartaraf etish, huquqiy islohotlarni ilgari surish, investorlarni himoya qilish majburiyatini qat’iy taklif etadi.

Bu bayonotning fonida O‘zbekistonda so‘nggi bir necha yil ichida amalga oshirilayotgan keng ko‘lamli iqtisodiy islohotlar yotadi. Prezident Mirziyoyev marhum prezident Islom Karimovning yopiq iqtisodiy siyosatidan voz kechgan holda, valyuta ayirboshlashni liberallashtirish, viza tartibini yumshatish, soliq islohoti, davlat korxonalarini xususiylashtirishni rag‘batlantirish kabi keng ko‘lamli va ulkan islohotlar dasturini amalga oshirdi . Bu islohotlar Jahon bankining ishbilarmonlik muhiti reytingi va turli xalqaro tashkilotlar tomonidan baholanishining izchil yaxshilanishida o‘z ifodasini topdi.

AQSh kompaniyalariga qaratilgan xabar ham yashirin strategik maqsadga ega. Qo'shma Shtatlar dunyodagi eng yirik iqtisodiyot bo'lib, uning texnologik imkoniyatlari, kapital resurslari va bozorga kirish imkoniyati O'zbekistonning iqtisodiy rivojlanishi uchun zarurdir. Qolaversa, AQSh kompaniyalarining mavjudligi G‘arbning boshqa davlatlaridan investitsiyalarni jalb qilish uchun katalizator bo‘lib, O‘zbekistonning xalqaro obro‘-e’tiborini yanada oshirishi mumkin. Prezidentning ishonchi O‘zbekistonning o‘zini “ishbilarmonlar uchun qulay” davlatga aylantirishga bo‘lgan qat’iy irodasi va qat’iyati ramzidir. Bu potentsial sarmoyadorlar uchun nihoyatda kuchli signal boʻlib, Markaziy Osiyoda yangi sarmoyaviy imkoniyatlarning boshlanishidan xabar beradi.

Jozibador sarmoyaviy muhit va O'zbekiston taklif etayotgan asosiy tarmoqlar

Prezidentimizning kuchli rahnamoligida O‘zbekiston sarmoyaviy muhiti tubdan o‘zgardi. Ayniqsa, uning mo‘l-ko‘l tabiiy resurslari, yosh va o‘sib borayotgan ishchi kuchi va Markaziy Osiyo markazidagi geografik ustunligi diqqatga sazovordir. Bu omillarning uyg‘unligi O‘zbekistonga turli sanoat tarmoqlari bo‘yicha katta o‘sish salohiyatini beradi.

• Mo'l-ko'l tabiiy resurslar: dunyodagi eng yirik oltin, uran, mis va tabiiy gaz zahiralari bilan tog'-kon sanoati va energetika sohalarida investitsiya imkoniyatlari juda katta. Energiya narxining o'zgarishidan himoyalanish va barqaror ta'minot manbasini ta'minlashga intilayotgan kompaniyalar uchun O'zbekiston jozibador variant hisoblanadi.
• Yosh va yuqori malakali ishchi kuchi: 35 milliondan ortiq aholiga ega bo'lgan aholining aksariyati yoshlar va oliy ma'lumotli. Bu ishlab chiqarish va xizmat ko'rsatish sohalarini jalb qilish uchun muhim afzallik beradi, chunki u iqtidorli xodimlarni nisbatan arzon narxlarda, xususan, IT va muhandislik sohalarida ta'minlash imkoniyatini beradi.
• Markaziy Osiyoning markazi sifatidagi geografik ustunlik: Xitoy, Rossiya, Hindiston va Yaqin Sharqning ulkan bozorlarini bog‘lovchi strategik joyda joylashganligi sababli, u logistika va transport markazi sifatida muhim rol o‘ynashi kutilmoqda. Shuningdek, u “Bir kamar, bir yo‘l” yangi Ipak yo‘li tashabbusining afzalliklaridan bemalol foydalana oladi va butun mintaqaga kirish nuqtasi vazifasini bajaradi.
• Qishloq xoʻjaligi salohiyati: Garchi paxta yetishtirish bilan mashhur boʻlsa-da, mamlakatda turli xil qishloq xoʻjaligi mahsulotlari, jumladan, meva va sabzavotlar yetishtiriladi. Qayta ishlangan oziq-ovqat sanoatiga yo‘naltirilayotgan investitsiyalar, qishloq xo‘jaligi texnologiyalarini modernizatsiya qilish nafaqat ichki iste’mol, balki eksport bozorlarini rivojlantirish uchun ham katta imkoniyatlarga ega.
• Turizmning o'sishi: Samarqand, Buxoro va Xiva kabi tarixiy Ipak yo'li shaharlari Jahon merosi ob'ektlari bo'lib, boy madaniy merosga ega. Hukumat turizm infratuzilmasini rivojlantirishga e'tibor qaratmoqda va mehmonxonalar, kurortlar va transportga investitsiyalar kelajakda o'sish sohasi bo'lishi kutilmoqda.

Bundan tashqari, hukumat xorijiy kompaniyalarga imtiyozli rejimlarni, jumladan soliq imtiyozlarini, Erkin iqtisodiy zonalar (EIZ) va kichik sanoat zonalarida (SIZ) yer berishni va infratuzilmani rivojlantirishni qo'llab-quvvatlashni faol ravishda taklif qilmoqda. Ushbu chora-tadbirlar dastlabki investitsiyalar yukini kamaytiradi va kompaniyalarni o'z bizneslarini tezda yo'lga qo'yishga undaydi. O‘zbekiston nafaqat bozor, balki butun mintaqa uchun ishlab chiqarish bazasi yoki logistika markazi sifatida faoliyat yuritish imkoniyatiga ega.

AQSh kompaniyalarining strategik kengayishi va M&A imkoniyatlari

Prezident Mirziyoyevning ishonchi AQSh kompaniyalari uchun kuchli turtki bo'ladi, ayniqsa, ular O'zbekiston bozoriga strategik kengayish haqida o'ylaydilar. AQSh kompaniyalari texnologik imkoniyatlari, boshqaruv nou-xau va yuqori muvofiqlik standartlari bilan ta’minlangan holda O‘zbekistonning iqtisodiy rivojlanishiga katta hissa qo‘shish salohiyatiga ega. Shu bilan birga, O‘zbekiston bozori turli sohalarda qo‘shilish va qo‘shib olish (M&A) imkoniyatlarini taklif qila boshlaydi.

6/20 M&A muvofiqlik balli hozirda sezilarli M&A bitimlari yo'qligini ko'rsatadi, ammo kelajakda M&A imkoniyatlarini inkor etmaydi. Aksincha, iqtisodiy islohotlarning borishi va davlat korxonalarini xususiylashtirish jadallashishi bilan bozorga kirish va biznesni strategik M&A orqali kengaytirish imkoniyatlari kelajakda ortib borishi mumkin.

• Texnologiya va raqamlashtirish: O‘zbekiston jadallik bilan raqamli iqtisodiyotga o‘tmoqda va elektron tijorat, fintech va IT xizmatlari kabi sohalarda AQSh texnologiyalari va platformalarini qidirmoqda. Startaplarga sarmoya kiritish va mavjud IT kompaniyalari bilan hamkorlik qilish yoki ularni sotib olish istiqbolli variantlardir.
• Ishlab chiqarishni modernizatsiya qilish: avtomobil ehtiyot qismlari, to‘qimachilik va kimyo sanoati kabi asosiy tarmoqlarning texnologiya darajasi va samaradorligini oshirish muammo hisoblanadi. AQSh kompaniyalaridan ilg‘or ishlab chiqarish texnologiyalari va avtomatlashtirish tizimlarini joriy etish, shuningdek, mavjud zavodlarga strategik sarmoya kiritish bevosita raqobatbardoshlikni kuchaytirishga olib keladi.
• Infratuzilmani rivojlantirish: Avtomobil, temir yo‘l, aeroport va energetika infratuzilmasini rivojlantirish milliy ustuvor vazifa bo‘lib, biz tegishli qurilish va muhandislik kompaniyalari bilan PPP (davlat-xususiy sheriklik) kelishuvlari va M&A orqali loyihalarda ishtirok etishni ko‘rib chiqmoqdamiz.
• Moliyaviy xizmatlar: Bank sektorining davom etayotgan liberallashuvi moliya institutlarining konsolidatsiyasiga hamda raqamli bank va sug‘urta kabi sohalarda yangi xizmatlarni rivojlantirish uchun hamkorlik va xaridlar imkoniyatlariga olib kelishi mumkin.

AQSh kompaniyalarining O‘zbekiston bozoriga kirishi uchun asosiy narsa mahalliy madaniyat, huquq tizimi va biznes amaliyotini chuqur bilishdir. Kuchli mahalliy hamkorni topish yoki M&A orqali mavjud tarmoqlar va nou-xaularni qo'lga kiritish xavfni kamaytirish va muvaffaqiyatga yo'l ochish uchun juda muhim bo'ladi. Dastlabki bosqichlarda qo'shma korxonalar va strategik alyanslar keng tarqalgan bo'lishi mumkin bo'lsa-da, biz bozorning etukligi bilan yanada rasmiy M&A bitimlarining ko'payishini kutamiz.

Ripplening Markaziy Osiyo mintaqaviy iqtisodiyotiga ta'siri va kelajak istiqbollari

O‘zbekistonning iqtisodiyotni liberallashtirish va xorijiy sarmoyalarni jalb etish borasidagi muvaffaqiyati nafaqat mamlakatga farovonlik olib keladi, balki butun Markaziy Osiyo mintaqasining iqtisodiy xaritasini qayta tuzish imkoniyatiga ega. Tarixan qo‘shnilari bilan murakkab munosabatlarga ega bo‘lgan Markaziy Osiyoda O‘zbekistonning iqtisodiy rahbariyati butun mintaqaning integratsiyalashuvi va rivojlanishini tezlashtirishi kutilmoqda.

• Mintaqaviy savdoni rivojlantirish: O‘zbekistonning markaz sifatidagi roli Qozog‘iston, Qirg‘iziston, Tojikiston va Turkmaniston kabi qo‘shni davlatlar bilan savdoni kuchaytiradi va mintaqaviy ta’minot zanjirlarini rivojlantirishga yordam beradi, bu esa mamlakatlarga bozorga kengroq kirish imkonini beradi va iqtisodiy o‘zaro bog‘liqlikni chuqurlashtiradi.
• Infratuzilmani jadal rivojlantirish: O‘zbekistonda investitsiyalarning ko‘payishi avtomobil yo‘llari, temir yo‘llar va elektr tarmoqlari kabi infratuzilmani jadal rivojlantirish imkonini beradi, bu esa logistika xarajatlarini kamaytirishga va qo‘shni davlatlar bilan aloqani yaxshilashga yordam beradi. Mintaqa bo'ylab infratuzilma tarmog'ini mustahkamlash investorlarga kengroq hududni yagona bozor sifatida ko'rish imkonini beradi.
• Investitsion muhitni yaxshilash uchun rag'bat: O'zbekistonning muvaffaqiyat tarixi qo'shni mamlakatlarga o'z iqtisodiyotlarini isloh qilish va sarmoyaviy muhitni yaxshilashga turtki bo'ladi. Mamlakatlar sarmoyani jalb qilish uchun raqobatlashar ekan, butun Markaziy Osiyo yanada jozibador sarmoya yoʻnalishiga aylanishi mumkin.
• Mustahkamlangan geosiyosiy barqarorlik: Iqtisodiy farovonlik va oʻzaro bogʻliqlik mintaqaviy siyosiy barqarorlikka ham hissa qoʻshadi, mojarolar xavfini kamaytiradi va oldindan taxmin qilinadigan biznes muhitini yaratadi, uzoq muddatli investitsiyalarni ragʻbatlantiradi.

Albatta, bu qiyinchiliklarsiz emas. Geosiyosiy xatarlar, uzoq davom etayotgan byurokratiya va global iqtisodiy noaniqlik doimiy e'tiborga olinadi. Biroq Prezident Mirziyoyovning kuchli yetakchiligi va islohotlarga sodiqligi bu qiyinchiliklarni yengib o‘tish va O‘zbekistonni Markaziy Osiyoda yangi iqtisodiy kuchga aylantirish imkoniyatiga ega. Kelgusi bir necha yil ichida O‘zbekiston o‘zini nafaqat sarmoyaviy yo‘nalish sifatida, balki butun Markaziy Osiyo bo‘ylab o‘sishni ta’minlovchi asosiy ishtirokchi sifatida namoyon etadi. Xorijiy sarmoya kiritishni ko‘zlayotgan tadbirkorlar uchun O‘zbekiston hozirgi transformatsiya davrida qo‘ldan boy bermaslik strategik imkoniyatni taqdim etadi. Endi Markaziy Osiyoning yuragiga sarmoya kiritish haqida jiddiy o'ylash vaqti bo'lishi mumkin.